Thursday, March 10, 2016

కవి సామ్రాట్ విశ్వనాధ సత్యనారాయణ గారి ప్రశంస


గుంటూరు రచయితల సంఘం 1975లో నారాయణ దాసు గారి సాహిత్యంపై 'శ్రీ ఆదిభట్ల నారాయణ దాస సారస్వత నీరాజనం' (సం: డా. శి. వేం. జోగా రావు) అనే సమగ్రమైన సమీక్షా గ్రంధం  ప్రచురించింది. అ గ్రంధంలో ప్రచురణకై కవిసామ్రాట్ విశ్వనాధ సత్యనారాయణ గారు ప్రత్యేకంగా రచించిన పద్య వ్యాసం లోనిది ఈ పద్యం:

ఈ యఖిలమ్మునందుఁ బరమేశ్వరుఁ డెట్టులు నిండియుండెనో
యా యఖిలమ్ము వచ్చి తనయందున నుండెన యాదిభట్టనా
రాయణదాసులో హరికధాకృతి భారతి సర్వశిల్పవి
ద్యాయుతి సంస్కృతాంథ్రముల యాకృతియై  పెఱమూర్తులై మఱిన్

  

Saturday, January 23, 2016

Daśa Vidha Rāga Navati Kusuma Manjari

By Dr. Shreekantham Nagendra Shastry

‘Dasa Vidha Raga Navati Kusuma Manjari’ - a Musical and literary prabandham composed by ‘Laya Brahma’, ‘PanchaMukhi Parameshwara’ Shrimadajjada Adibhatla Narayana Das, is a rare musical wonder, in which Shri Narayana Das expertly brought together theoretical and practical aspects of Karnatik Classical music. He gave us a complete work which in a nutshell, achieves ‘Lakshya – LakshaNa’ Samanvaya, confluence of Theory and practice. A musical work of this vast range and inherent depth is very rare in our literature and also in oral traditions.

The very importance of the ‘Manjari’ lies in creating Lakshya (Musical form) for many ragas which are only to be found in Shaastra (Theory). The structure of the ‘Manjari’ can be briefly explained as follows. It has a total of 10 ‘Navatis’ in 10 types of Raga-classes or (Jaathis). Each ‘Navati’ comprises 9 ragas making it  a total of 90 Ragas in the entire composition. Languages used are Samskritam (In AarohaNa maalika) and Telugu (In Avarohana Maalika), which also demonstrates Shri Das's lyrical and musical prowess. Shri Narayana Das included ‘Raaga Mudra’ in each raaga's composition similar to that of Muttuswami Deekshitar's tradition, in such a way that ‘raaga mudra’comes as a reference to ‘Bhagavati/Devi’.

Shri Naryana Das named this musical essay ‘ Panchamukhi’, which also refers to the 5 faces of Bhagavan Shiva namely, Sadyojata, Vamadeva, Aghora, Tatpurusha and Ishana. Panchamukhi has 5 taalas /Angas which are to be performed simultaneously in 1 cycle (Avarathanam) by using various physical movements which include hands, thighs and head. A 6th anga can also be used and then it can be called ‘Shanmukhi’. In our classical texts this can be referred as ‘Laghu shekhara’ which is a part of ‘Taala Shodasanga’.

The ‘Manjari’ has enormous scope and possibility to demonstrate in 5 types of Laghus and also in all SuLaadi Sapta taalas.

Scholars and Musicians alike have hailed this musical essay as ‘Peerless, Unique and Unprecedented’ which is no exaggeration. Shri Narayana Das had performed Manjari in Shanmukhi by keeping a ‘lemon fruit’ on his head on February 1, 1933 during the 14th anniversary celebrations of ‘Sri Vijayarama Gana Pathasala', the famous music college at Vizianagaram, of which he was the principal.

Now, after a gap of almost 83 years, ‘Dasha Vidha Raaga Navati Kusuma Manjari’ demonstration is being attempted by Prof. Srikantham Nagendra Shastry, the torch bearer of Chintalapalli Music tradition of Karnataka and his disciples. The specialty of this presentation would be 9 participants demonstrating ‘Navatis’ simultaneously. Each individual is conceived as a form of ‘Navati’. The troupe will try to show different possibilities and facets of the ‘Manjari’ in its presentation. This will also be the ‘first–of–its–kind’ attempt, where in Panchamukhi and Shanmukhi are being presented in ‘Goshti’ (Troupe). Shri Nagendra Shastry has studied the work in detail. Possible typographical errors in the alignment of the notation and the lyric in the printed text are taken care of and will be presented in line with the prevailing current musical tradition.

…………………………………….

ABOUT THE AUTHOR

Dr. Shreekantham Nagendra Shastry is the flag bearer of the ‘Chintalapalli Parampara’ of music which has an 800-year lineage. The ‘Chintalapalli Parampara’ itself belongs to the disciple-lineage of two of the three ‘Sangita Trimurthis’ of Karnatic music, Saint Thyagaraja and Sri Muthuswami Dikshitar.

Dr. Shastry may be said to be the lone exponent of ‘Pallavi singing’ in 16 ‘Kalas’ today.

Dr. Shastry has been teaching and demonstrating music and rendering innumerable music concerts for over three decades. He is currently professor of music in the Maharani Music College, Bengaluru.

Dr. Shastry has produced over 5000 pages of literature including books and articles on music and musicology.

Dr. Shastry has received innumerable honours and awards including ‘The Pandit Adibhatla Narayana Das Memorial Award’, instituted by ‘Sangitha Jagruthi’, a cultural, literary and music organisation of Bengaluru.


Daśa Vidha Rāga Navati Kusuma Manjari Performed After 83 Years


ADIBHATLA NARAYANA DAS’
DASA VIDHA RAGA NAVATI KUSUMA MANJARI
(PANCHAMUKHI & SHANMUKHI) PERFORMED AFTER 83 YEARS

***

Dr. Shreekantham Nagendra Shatry, (Professor of Music, Maharani's Music College, Bengaluru) performed Srimadajjada Adibhatla Narayana Das' musical tour de force, DASA VIDHA RAGA NAVATI KUSUMA MANJARI at Sri Venkateswara Devasthanam, Brindavan Gardens, Guntur on January 21.

Dr. Shastry and his troupe presented Panchamukhi and Shanmukhi (singing a 'Kriti' to five and six talas) while singing the 'raagamaalika' comprising 90 Karnatic ragas. It was a rare and unique performance, performed nearly 83 years after Srimadajjada Adibhatla Narayana Das composed the 'Literary and Music Prabandham' and performed it in 1933.

Performing 'Shanmukhi'
Dr. Shreekantham Nagendra Shastry (Centre). From Left to Right:
Smt. Sobhana Ayalasomayajula, Kum. Ambica Shastry, Kum. Naga Deepthi Shastry, Kum. Naga Pranthi Shastry
Sri H. S. Karthikeya Sharma, Smt. Choodamani Sridhar, Sri Saiganesh Shastry & Shri Samartha V. Hegde 
At the commencement of the programme, Dr. Shastry explained in detail the musical aspects and literary values of the 'Manjari'.

A group of five noted musicians participated as observers for the rendition of each of the five/six talas.

Sri Malladi Ramprasad (famous Karnatic vocalist), Sri Bhusurapalli Venkateswarlu (famous mridangam and ghatam player), and Sri Kota Sachitananda Sastry (famous Harikatha artiste) who were among the observers spoke applauding the performance.

Connoisseurs of music were transported with delight on viewing the performance and repeatedly applauded it.

After the rendition of the 90-raga Manjari, Dr. Shastry continued with a solo music concert in which he sang a number of Adibhatla Narayana Das' 'Kritis'. These included a 'Keertana' from 'Janaki Sapatham' acclaimed as another masterpiece of literature and music as it employs 36 rare ragas.

Dr. Shastry was accompanied on the violin by Smt. Durgabhavani and on the mridangam by Sri Sadguru Charan.

Sri Kallam Haranadha Reddy, an industrialist and connoisseur of arts and literature was the Chief Guest.

The Parishat had the concert (both the performance of the Manjari and rest of Dr. Shastry's music concert) recorded on DVD which will soon be released for the public.

The grand music concert was part of the Srimadajjada Adibhatla Narayana Das' commemoration celebrations being organised by 'Srimadajjada Adibhatla Narayana Dasa Katha Gana Kala Parishat', Guntur.


Monday, July 13, 2015

వసంతఋతు వర్ణన


నారాయణ దాసు గారి హరికధలలొ అద్భుతమైన
 ప్రకృతి వర్ణనలు కనిపిస్తాయి. ఈ క్రిందనిచ్చిన వసంత ఋతు వర్ణన సావిత్రి చరిత్రము లోనిది:

చెవులకుఁ జల్లగ జెలగి కోయిల కూసె

సందడి పెండ్లి బాజాలు మ్రోసె

కన్నె వేపయు దొగర్గున్న సమర్తాడెఁ

జలివేంద్ర దాపున సంత గూడె

కమ్మ మామిడితోట కాపుల పని హెచ్చె

బిల్లగాలులు మురిపించి వచ్చె

గొడుగులు జోళ్లెండ చిడిముడిఁ జల్లార్చె

దాటిముంజలు కడుదప్పిఁ దీర్చె

కారడవి వెల్గెఁ బడవ షికారు గల్గె

సందె లింపాయెఁ గౌగిళుల్సడలిపోయె

ప్రొద్దు లేపాఱి మాపులు పొట్టివాఱె

ఆమని మొదలు పెట్టి ఒక హాయి పుట్టె



Wednesday, June 10, 2015

హరికథ​లలో చమత్కారం

బయటనుంచి సేకరించిన 'జోకులు' హరికథా ప్రవచనంలో చొప్పిస్తే ఆ ప్రవచనం అతుకుల బొంతలా కృతకంగా ఉంటుంది. హాస్యం అనేది సందర్భంలోంచి, కథలోంచి స్వాభావికంగా ఉద్భవించాలి కాని అతికించినట్టుగా ఉండకూడదు. సహజ పాండిత్యం లాగానే హాస్యం పండించడంలో కూడా నారాయణ దాసుగారికి తనదయిన ముద్ర ఉంది. ఆయన హాస్య స్పూర్తికి ఉదాహరణలు ఈ ఉదంతాలు: 

తనవద్ద హరికథా శిక్షణ కోసం వచ్చిన శిష్యులకు కథా ప్రవచనం, సంగీతం, నాట్యం మొదలైన అంశాలలో గురుకులం (అయన ఇంటిలోనే) శిక్షణ ఉండేది. (కులంతో సంబంధం లేకుండా ప్రతిభ ప్రాతిపదికగానే అంటే కొన్ని ప్రాధమిక అర్హతలు ఉన్నవారిని అయన శిష్యులుగా చేర్చుకునేవారు.) శిష్యులలో సభాపిరికితనం పోగొట్టడానికి వారిని తన హరికధా ప్రదర్శనలకు తీసుకువెళ్ళి,  ప్రదర్శనలలో వారికి చిన్న, చిన్న ప్రవచన అవకాశాలు కల్పిస్తూ ఉండేవారు. ముఖ్యంగా కీర్తనలు ఆలపించేటప్పుడు కొంత తాను పాడి మిగిలినది శిష్యులకు వదిలి పెట్టేవారు. 

ఒకసారి హరిశంద్రోపాఖ్యనం హరికథ చెప్పేటప్పుడు (స్మశానంలో) చంద్రమతి విలపించే ఘట్టంలో ఒక కీర్తన కొంత తను పాడి మిగిలిన భాగం తనతో వచ్చిన శిష్యుడిని పాడమన్నారు. ఆ శిష్యుడి ఆలాపనలో శ్రుతి తప్పింది. అది గమనించిన దాసుగారు ముందుకు వచ్చి ఏడిచేటప్పుడు శ్రుతి, లయ చూసుకునిరాగాలు కట్టి మరీ ఏడుస్తాముటండీఏడిచేటప్పుడు అన్నమ్మ రాగాలు వస్తాయి అని చమత్కరించారు.

మొదట్లో అంటే నారాయణ దాసుగారి కాలంలో వివాహాలలో వినోద (భక్తీవిజ్ఞాన) కాలక్షేపానికి హరికథలు ఏర్పాటు చేసేవారు.  తరువాత  శాస్త్రీయ సంగీత కచేరీలుఇంకొన్నాళ్ళకి సినిమా సంగీత కార్యక్రమాలుఇప్పుడయితే పాప్ మ్యూజిక్ కార్యక్రమాలుసినిమా తారల 'దర్శనాలువాడుకలోకోచ్చాయి.

కృష్ణారావు గారనే గృహస్తు ఇంట్లో వివాహ సందర్భంగా నారాయణ దాసు గారి రుక్మిణి కళ్యాణం హరికథ ప్రదర్సన ఏర్పాటయింది. మండు వేసవిపట్టపగలు ప్రదర్సన. అప్పట్లో విద్యుత్ పంఖాలు లేవు. దానికి సదుపాయంగా మనిషిని పెట్టి విసనకర్రతో విసిరిస్తానని గృహస్తు అంగీకరించారు. అయితే పనుల వత్తిడి వల్ల మరిచిపోయాడాయన. శరీరం అలిసేలా నర్తించే ప్రదర్శనలో చెమట ధారాపాతంగా కారుతుంది. కండువాతో చెమట తుడుచుకుంటూ దాసుగారు హరికధ ప్రదర్శిస్తూనే ఉన్నారు.  

 హరికధలో రుక్మిణి శ్రీకృష్ణునికి సందేశం పంపిన తరువాతశ్రీకృష్ణుని ప్రతిస్పందన ఎలా ఉంటుందోనని మధనపడే సన్నివేశంలో  "నీవేమి తలచితివో కృష్ణా...” అనే కీర్తన పాడుతున్నారు.  సమయానికి హడావుడిగా అటూ ఇటూ తిరుగుతున్న కృష్ణారావు గారిని గమనించి దాసు గారు  చరణాన్ని పదే పదే పాడడం మొదలుపెట్టారు. విషయం అర్ధమయిన కృష్ణారావుగారు అయ్యా క్షమించాలి ఇదుగో మనిషిని పంపిస్తాను అన్నారు. అప్పుడు దాసుగారు దానికేముంది   విసనకర్ర నాముఖాన పడేయండి నేనే విసరుకుంటాను పక్కన నిలపడితే మీకు కూడా విసరుతాను అని చమత్కరించారు.   

Saturday, June 6, 2015

పాదానికో భాష - నాలుగు భాషలలో కంద పద్యం


'కంద' పద్యం చూడడానికి 'రెండు పొట్టి పాదాలు రెండు పొడుగు పాదాలు' గా సామాన్యంగా, తేలికగా కనిపిస్తుంది. అయితే 'కంద' పద్య వృత్తంలో పద్యం రచించడం ఎంత కష్టమో పద్యకారులకు మాత్రమే అర్ధమవుతుంది. మరి నాలుగు భాషలలో 'కంద' పద్యం రచించడమంటే? అది "సంగీత సాహిత్య సార్వభౌముని" కి మాత్రమే సాధ్యం. నాలుగు (పర్షియను, సంస్కృతము, ఇంగ్లిషు, అత్చతెలుగు) భాషలలో రచించిన ఈ కంద పద్యం ఒమర్ ఖయాం రుబాయీల సంస్కృత, ఆంధ్ర అనువాద గ్రంధానికి ముందు కనిపించే దుర్గా స్తుతి! 'ప్రార్ధన'ని అచ్చతెలుగులో 'కొలుపు' అని అనువదించారు శ్రీ నారాయణ దాసు గారు.